REVISITING BOB DYLAN

Het houdt niet op. Jaren nadat ik als 15-jarige geraakt werd door ‘I Dreamed I Saw Saint Augustine’, keer ik nog regelmatig in het werk van deze dichter terug. Een vaak eigenzinnige, soms dolende, altijd zoekende en toch ook vindende persoon, die zichzelf als eerste altijd relativeerde. Termen als ‘The Voice of a Generation’  of ‘The Master’ vond hij storend. Zijn fans bleven dergelijke clichés hardnekkig herhalen, misschien wel omdat ‘Queen Jane’ (een van zijn personificaties voor het publiek) de achterliggende thema’s moeilijk wist te hanteren. Mijn terugkeren tot beleef ik nog altijd als wederzijds, ik kan hem ook niet ontlopen.

In 2012 kwam hij met zijn ‘Tempest’, waarvan de titelsong over de ondergang van de Titanic ging. Het is een van zijn vele apocalyptische nummers. De Titanic liep op een ijsberg zoals iedereen weet, maar de titel ‘Tempest’ suggereert dat het stormt. Dat doet het ook, in de harten van de mensen die beschreven worden. De Titanic was niet nieuw in zijn werk. In 1966 werd het schip al genoemd in het schitterende en even apocalyptische ‘Desolation Row’: The Titanic sails at dawn.

Dylan trekt lijnen door zijn oeuvre (forget The Periods). Het stormt dus op het schip dat ondertussen richting ijsberg koerst. The watchman (de waker) was ingedut, maar komt bij zinnen:

The watchman, he lay dreaming
The damage had been done
He dreamed the Titanic was sinking
And he tried to tell someone

De kapitein ziet ook dat de ondergang nakend is. Hij had beter kunnen weten, had zelfs het boek Openbaringen gelezen, over Apocalyps gesproken:

In the dark illumination
He remembered bygone years
He read the Book of Revelation
And he filled his cup with tears

Een tranendal op zee, het spelen met het begrip storm; een oud verhaal wordt een gelijkenis los van de tijd waarin het gebeurde. The wind begins to howl: in de ernst van de situatie weet de dichter zijn woorden nog verder te actualiseren door te verwijzen naar Leonardo DiCaprio, een van de sterren uit de filmhit uit 1997.  Hij noemt terloops de acteur, kan het woordspel van diens naam in het gesprek met Cleo niet weerstaan. Alles is bruikbaar in het schrijven van verzen, zoals zelfs een leeg benzinevat bij Achterberg een rol kreeg (in het gedicht Deïsme).

In ‘Tempest’ komen ‘It’s All Over Now, Baby Blue’, ‘Desolation Row’ en ‘Slow Train’ samen en zelfs een Queen Jane kan het vatten. De gedachte dat alles bij Bob Dylan voor tweeërlei uitleg vatbaar is, is een misvatting. Soms wel, maar ook dan is de betekenis vaker tweesnijdend dan tweeërlei van aard.

Alfred Valstar,
april 2024